Қазақстанда мұрагерлік өсиет бойынша және (немесе) заң бойынша жүзеге асырылады.
Мұраға мұра қалдырушыға тиесiлi мүлiк, сондай-ақ оның қайтыс болуымен өмiр сүруi тоқтамайтын құқықтар мен мiндеттер жатады.
Мұраның құрамына мұра қалдырушының тірі кезінде ресімделмеген мүліктік құқықтарын, оның ішінде оларды тіркеу құқығын ресімдеуге қажетті құқықтар да кіруі мүмкін.
!Алайда, мұраға мүлікпен қатар оның қарыздары да кіретініне назар аударған жөн. БІРАҚ сіз марқұмның міндеттемелері бойынша мұрагерлікке қалдырған мүлікпен ғана жауап бересіз.
Нені мұраға алуға болмайды?
Тыйым салынған бес сала бар (ҚР АК 1040-бабының 2-тармағы):
• заңды тұлға болып табылатын ұйымдарға мүшелік құқықтары;
• өмірге немесе денсаулыққа келтірілген зиянды өтеу құқығы;
• алименттік міндеттемелерден туындайтын құқықтар мен міндеттер;
• Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасы және әлеуметтік қамсыздандыру саласындағы заңдар негізінде зейнетақы төлемдеріне, жәрдемақыларға және басқа да төлемдерге құқықтар;
• мүліктік құқықтармен байланысты емес жеке мүліктік емес құқықтар (қозғалыс бостандығы және тұрғылықты жерін таңдау құқығы, заңды тұлғаларды құру құқығы, материалдық және моральдық зиянды өтеуді талап ету құқығы және т.б.).
Қайтыс болған адамның қай туысының мұрагерлікке басым құқығы бар?
Алдымен өсиетте аты аталған адамдардың аты-жөні ашылады. Өсиет болмаса, заң бойынша мұра күшіне енеді. Бірінші кезекте қайтыс болған адамның балалары, оның күйеуі немесе әйелі және ата-анасы мұраны тең үлеспен талап етеді. Егер олар болмаса, екінші кезекте мұрагерлік құқығы марқұмның аға-әпкелеріне, сондай-ақ оның атасы мен әжесіне беріледі. Үшінші кезекте мұра қалдырушының нағашылары мен нағашылары.
Сондай-ақ нотариус белгілейтін тең үлестерде – мұрагерлердің бірінің тілегіне және/немесе талаптарына қарамастан (мысалы, көбірек үлеске және тұрғын үйдің толық мұрагерлігіне). Бұл ережелер 1061-1064-баптарда келтірілген
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (ерекше бөлім).
Сіз мұны білесіз бе:
- Мұра ашылғанға дейiнгi жыл iшiнде мұра қалдырушымен бiрге тұрған мұрагерлер тұрғын үйдi, сондай-ақ үй ыдыстары мен үй бұйымдарын мұрагерлiкке алуға басым құқыққа ие болады.
- Ал мұра қалдырушымен бірге мүлікке ортақ меншік құқығында болған мұрагерлер ортақ меншікте болған мүлікті мұрагерлікке артықшылықты құқыққа ие болады.
Сондай-ақ, егер мұраны қалдырушымен неке мұра ашылғанға дейін іс жүзінде бұзылғаны және мұра ашылғанға дейін ерлі-зайыптылардың кемінде бес жыл бөлек тұрғаны дәлелденсе, жұбайы заң бойынша мұрадан шығарылуы мүмкін.
Ешкім мұрагер болмаса, ол мүлікті кім алады?
Өсиет бойынша да, заң бойынша да мұрагерлер болмайды немесе мұрагерлердің ешқайсысының мұрагерлікке құқығы жоқ.
Содан кейін мүлік мұра ашылған елді мекенде коммуналдық меншікке айналады.
! Бірақ бөлуге қатысатын басқа мұрагерлердің мүліктік мүдделері сақталуы тиіс.
Мұра есебінен оны мұрагерлер арасында бөлгенге дейін мынадай талаптар қанағаттандырылуы тиіс:
- өсиет қалдырушының өлiп жатқан ауруына байланысты қажеттi шығындарды өтеу туралы;
- өсиет қалдырушының жерлеу шығындары,
- мұраны қорғауға, басқаруға, өсиетті орындауға, сондай-ақ өсиетті орындаушыға немесе мұраны басқарушыға сыйақы төлеуге байланысты шығыстар.
Бұл талаптар барлық басқа талаптарға, соның ішінде кепілмен қамтамасыз етілген талаптарға қарағанда мұраның құнынан қанағаттандыруға жатады.
Лайықты емес мұрагер. Кім ол?
Қазақстанда тіпті міндетті үлеске құқығы бар адамдарды сот лайықсыз мұрагерлер деп тануы мүмкін:
- өсиет қалдырушының немесе кез келген ықтимал мұрагердің өмірін қасақана өлтірген немесе олардың өміріне қасақана жасалған адамдар;
- өсиет қалдырушының соңғы өсиетiн орындауына қасақана кедергi жасаған және сол арқылы өздерiн немесе оларға жақын адамдарды мұрагерлiкке шақыруға немесе оларға тиесiлi мұра үлесiн ұлғайтуға ықпал еткен адамдар
- ата-ана құқығынан айырылған немесе алимент төлемейтін ата-аналар.
Есіңізде болсын – уақтылы заңгерлік кеңес пен көмек әртүрлі мүліктік мәселелерді шешуде шешуші болуы мүмкін. Кәсіби мамандарға хабарласу арқылы құқықтарыңызды қорғаңыз.
Сіздің
QazConsultingGroup!
